Gwiezdne wojny - Część V: Imperium kontratakuje
Oryginalny tytuł	Star Wars - Episode V: The Empire Strikes Back
Data premiery	21 maja 1980 (świat), 1982 (Polska), 4 kwietnia 1997 (Polska - Edycja specjalna)
Czas trwania	124 min.
Reżyseria	Irvin Kershner
Producent	Gary Kurtz
Scenariusz	George Lucas, Lawrence Kasdan i Leigh Brackett
Budżet	$18,000,000
Od lat	12
Dystrybucja	20th Century Fox
Czas akcji w chronologii GW	3 ABY

Epizod V: Imperium kontratakuje to piąty według chronologii świata Gwiezdnych wojen film kinowy (nakręcony jako drugi w kolejności), powstały w 1980 roku.

Film opowiada o kolejnych przygodach Luke'a Skywalkera, Hana Solo, księżniczki Leii i Chewbaccy oraz pary droidów R2-D2 i C-3PO. Rebelianci zostają wyparci ze swej bazy na mroźnej planecie Hoth. Darth Vader jest ogarnięty rządzą odnalezienia młodego Skywalkera, podczas gdy sam poszukiwany udaje się na Dagobah do mistrza Yody, aby odbyc trening na rycerza Jedi. Następnie rusza na ratunek przyjaciołom i stacza pojedynek z Vaderem, podczas którego Mroczny Lord Sithów wyjawia mu przerażającą prawdę o jego dziedzictwie.

Imperium kontratakuje stanowi drugą część tzw. Oryginalnej Trylogii (Nowa nadzieja, Imperium kontratakuje, Powrót Jedi). Termin ten powstał aby odróżnić stare części od nowych (Mroczne widmo, Atak klonów, Zemsta Sithów).

Napisy początkowe

Nastały ponure czasy dla rebelii. 
Chociaż zniszczono Gwiazdę Śmierci, 
wojska Imperium wyparły 
rebeliantów z ich bazy.

Uciekając, obrońcy 
wolności pod wodzą 
Luke'a Skywalkera 
założyli nową tajną bazę 
w dalekim, mroźnym świecie Hoth.

Darth Vader, ogarnięty obsesją 
odszukania młodego Skywalkera, 
posłał tysiące sond w odległe 
zakątki wszechświata....…

It is a dark time for the
Rebellion. Although the Death
Star has been destroyed,
Imperial troops have driven the
Rebel forces from their hidden
base and pursued them across
the galaxy.

Evading the dreaded Imperial
Starfleet, a group of freedom
fighters led by Luke Skywalker
have established a new secret
base on the remote ice world
of Hoth.

The evil lord Darth Vader,
obsessed with finding young
Skywalker, has dispatched
thousands of remote probes into
the far reaches of space…

Streszczenie filmu

Akcja filmu rozgrywa się 3 lata po Nowej nadziei, pierwszym filmie z cyklu Gwiezdne wojny, w roku 3 ABY.

Prolog

Mijają 3 lata od zniszczenia Gwiazdy Śmierci przez Luke'a Skywalkera. Rebelianci znaleźli schronienie na mroźnej planecie Hoth, znajdującej się na uboczu galaktyki. Założyli tam swoją główną placówkę, nazwaną bazą Echo. Darth Vader pragnie za wszelką cenę odnaleźć zarówno Luke'a, jak i samą bazę, posyła więc tysiące sond kosmicznych we wszystkie strony galaktyki. Jedna z nich ląduje na Hoth i rozpoczyna poszukiwania.

Bitwa o Hoth.

Tymczasem w bazie Echo księżniczka Leia jest zawiedziona decyzją Hana Solo, który przygotowuje się do opuszczenia szeregów Rebelii, a powodem tej decyzji jest Hutt Jabba, u którego musi spłacić dawne długi. Luke udaje się na tauntaunie na rekonesans w pobliże bazy, by sprawdzić spadające meteoryty. Zostaje jednak porwany przez śnieżnego, olbrzymiego drapieżnika zwanego wampą. Używając Mocy, udaje mu się uwolnić z jego jaskini, a podczas szukania drogi powrotnej do bazy, wyczerpanemu Luke'owi ukazuje się duch Obi-Wana Kenobiego, który nakazuje mu znaleźć mistrza Jedi Yodę na planecie Dagobah. Zaraz po tym Skywalkera znajduje Han, który przybył mu na ratunek.

Niewiele później Solo wraz z Chewiem odbywają podobny zwiad co wcześniej Skywalker, trafiając na imperialną sondę. Upewniają się w ten sposób że Imperium odkryło ich tajną bazę. Zarządzono ewakuację. Vader dowiaduje się o kryjówce Rebelii na Hoth i przybywa tam swym Egzekutorem wraz z kilkoma Gwiezdnymi Niszczycielami.

Trening pod okiem Yody.

Bitwa o Hoth

Rozpoczyna się bitwa o Hoth. Obrońcy, pragnąc dać czas bazie na ewakuację, próbują zatrzymać wojska Imperium, włączając w to potężne maszyny kroczące typu AT-AT. Rebelianci walczą zarówno w okopach, jak i w Snowspeederach. Luke Skywalker także bierze udział w bitwie, podczas gdy Han Solo próbuje wydostać księżniczkę i droidy z bazy Echo.

Pościg

Gdy już znaleźli się Millennium Falconem na orbicie, do próby przechwycenia ich przystąpiły trzy Gwiezdne Niszczyciele, mimo to korelianowi udaje się je wymanewrować. Postanowia zgubić ścigające ich myśliwce Imperium w pobliskim pasie asteroid. Jeden po drugim, myśliwce TIE ulegają zagładzie przez najrozmaitsze asteroidy. Hanowi udaje się przeprowadzić frachtowiec przez niebezpieczny pas i skryć go w kraterze, który znajduje się na największej z asteroid.

Millennium Falcon przybywa na Bespin.

Trening u mistrza Yody

Po zakończeniu bitwy Luke wędruje swym X-wingiem na Dagobah, gdzie odnajduje małego, zielonego mistrza Yodę. Zgadza się on trenować Luke'a, zastrzegając jednak, iż życie rycerza Jedi nie jest ani łatwe ani proste. Skywalker rozpoczyna intensywny trening zarówno ciała, jak i umysłu. Yoda uczy go korzystać z Mocy i wpaja mu mądrości Jedi. Podczas jednego z ćwiczeń Luke ma wizję, w której jego przyjaciele są torturowani na planecie Bespin przez Vadera. Yoda sugeruje, że prawdopodobnie jest to wizja przyszłości, więc Skywalker, nie zwlekając ani chwili, mimo sprzeciwu mistrza leci na Bespin.

Zdrada

Han i Leia, którzy wciąż przeczekiwali imperialny pościg, skryci Millennium Falconem w pasie asteroid, zdecydowali w końcu udadzą się na Bespin, do Lando Calrissiana, starego przyjaciela Hana. Przybywając do Miasta w Chmurach zostają ciepło powitani przez czarnoskórego biznesmena. Okazało się jednak że Lando współpracuje z Imperium i cała czwórka wpada w ręce Vadera. Han Solo zostaje zamrożony w karbonicie i przekazany łowcowi nagród Bobie Fettowi, ale nieco wcześniej Leia wyznaje mu miłość. Samą księżniczkę i Chewiego Vader każe zaprowadzić na swój statek.

Boba Fett i Darth Vader.

Pojedynek i prawda

Skywalker przybywa na Bespin. Po wylądowaniu przemierza opustoszałe korytarze Miasta w Chmurach i po chwili napotyka Bobę Fetta, który wraz z kilkoma szturmowcami eskortuje zamrożonego w karbonicie Hana na jego statek. Luke zaczyna śledzić całą ekipę, ale zostaje zdemaskowany i rozpoczyna się wymiana ognia z blasterów. W ogólnym zamieszaniu Leia ostrzega młodzieńca, że może wpaśc w pułapkę. Po chwili na scenie zostaje tylko Luke i kierując się wgłąb konstrukcji napotyka czekającego na niego Dartha Vadera. Oboje uruchamiają swoje miecze świetlne i rozpoczynają pojedynek na świetlne miecze.

W tym samym czasie Leia, Chewbacca i Lando zostają uwolnieni przez ludzi tego ostatniego, który wytłumaczył oburzonej parze, że został przez Vadera zmuszony wybierać pomiędzy nimi a dobrem mieszkańców Miasta w Chmurach. Następnie postanawia się zrehabilitować i zdradza, że Boba Fett ze swoim cennym ładunkiem znajduje się na wschodniej platformie. Grupa czym prędzej tam podąża, ale nie udaje im się dotrzeć na czas do Fetta, który odlatuje swoim statkiem. Ponadto doganiają ich szturmowcy i zasypują gradem blasterowych błyskawic.

Pojedynek ojca z synem.

Luke dalej toczy zawzięty pojedynek z Vaderem. Mroczny Lord na przemian kpi z jego umiejętności i podsyca w nim nienawiść, pouczając, by czerpał z niej siłę. W pewnym momencie Skywalker wpada w komorę zamrażającą i omal nie staje się kolejnym blokiem karbonitu. Walka chwilowo się zatrzymuje, gdy Luke'owi udaje się zepchnąć Vadera na niższy poziom komory. Lord Sithów po pewnym czasie wychodzi z ukrycia i korzystając z ciemnej strony Mocy ciska w młodzieńca elementami wnętrza. Luke nieporadnie próbuje się obronić, a w końcu wylatuje przez wyrwę w okrągłym oknie, zatrzymując się na elementach platformy.

który w końcu odcina mu dłoń. Gdy walka się kończy, Vader zaczyna namawiać Skywalkera do przejścia na jego stronę, aby do niego dołączył i razem z nim obalił Imperatora. Następnie wyjawia mu przerażającą prawdę, iż to on jest jego ojcem.

- "Obi-Wan nigdy ci nie powiedział, co stało się z twoim ojcem." - Darth Vader

- "Powiedział mi wystarczająco. Że ty go zabiłeś"! - Luke Skywalker

- "Nie. Ja jestem twoim ojcem." - Darth Vader^[1]

Skywalker, będąc w ślepym zaułku, nie mając nic do stracenia postanawia skoczyć w głąb ogromnego szybu. Udaje mu się przeżyć i wylatuje na zewnątrz Miasta w Chmurach, zawisając na antenie. Dzięki Mocy wzywa telepatycznie Leię i niedługo potem zjawia się pod nim Millennium Falcon. Mimo pewnych problemów z hipernapędem, udaje im się uciec przed flotą Imperium.

Epilog

Luke przechodzi rekonwalescencje na rebelianckim okręcie medycznym klasy Nebulon-B. Jego dłoń zostaje zastąpiona mechaniczną protezą, pokrytą syntetyczną skórą. Lando Calrissian obiecuje księżniczce że uratują Hana z rąk Jabby i wraz z Chewbaccą odlatuje Millennium Falconem w kierunku planety Tatooine. Luke i Leia stoją przy oknie widokowym, śledząc wzrokiem oddalający się ku nieznanemu frachtowiec.

Aktorzy

Twórcy

Nagrody

• 1981: John Williams (I) (nominacja) Oscar najlepsza muzyka
• 1981: John Williams (I) (nominacja) Złoty Glob najlepsza muzyka
• 1981: Oscar najlepsze efekty specjalne
• 1981: Norman Reynolds (nominacja) Oscar najlepsza scenografia
• 1981: Mark Hamill (I) Saturn najlepszy aktor
• 1981: Irvin Kershner Saturn najlepszy reżyser
• 1981: Saturn najlepsze efekty specjalne
• 1981: John Williams (I) (nominacja) Saturn najlepsza muzyka
• 1981: Billy Dee Williams (nominacja) Saturn najlepszy aktor drugoplanowy
• 1981: Leigh Brackett (nominacja) Saturn najlepszy scenariusz
• 1981: John Williams (I) BAFTA najlepsza muzyka
• 1981: Norman Reynolds (nominacja) BAFTA najlepsza scenografia
• 1981: John Williams (I) Grammy najlepsza muzyka
• 1981: Saturn najlepszy film sci-fi
• 1981: Lawrence Kasdan (nominacja) Saturn najlepszy scenariusz
• 1981: Złoty Ekran
• 1981: John Mollo (nominacja) Saturn najlepsze kostiumy
• 1981: (nominacja) BAFTA najlepszy dźwięk
• 1981: Oscar najlepszy dźwięk

Produkcja

"Ten film musi być znacznie lepszy, większy i bardziej skomplikowany niż Gwiezdne wojny. Bo jeśli druga część nie wypali... to będzie koniec Gwiezdnych wojen. Jeśli jednak odniosą sukces, będę mógł zrobić ich więcej."^[1]

— George Lucas

Wstęp

Po sukcesie Nowej nadziei George Lucas był pewny, że chce stworzyć kontynuację. Zaplanował sobie wtedy 9-częściową sagę i chciał przenieść na ekran chociaż jedną trzecią.

Według umowy z 20th Century Fox (która została zawarta jeszcze przed rozpoczęciem zdjęć do Nowej nadziei, w 1975), Lucas był zobowiązany do nakręcenia kolejnego filmu z cyklu Gwiezdne wojny w ciągu dwóch lat, inaczej prawa do tego, jak i przyszłych części, przeszłyby na studio. Reżyser nie mógł sobie na to pozwolić, stwierdzając, że albo nakręci film na swój sposób i za własne pieniądze, albo nie nakręci go wcale. Na Gwiezdnych wojnach zarobił 30 milionów dolarów, z czego 20 przeznaczył na produkcję Imperium kontratakuje (lokując je we własnej firmie, LucasFilm). Szefowie 20th Century Fox byli wściekli, gdyż mieli jedynie prawo współgłosu - to Lucas decydował o wszystkim, bo przestał być zależny od ich pieniędzy. Wiedział, że nawet jeśli studiu nie spodoba się projekt, on i tak go nakręci. Od zawsze pragnął swobody twórczej i dopiero inwestycja własnych pieniędzy w projekt mu to umożliwiła (mimo iż naczelną zasadą w Hollywood tamtych czasów było to, aby w żadnym wypadku nie wykładać prywatnych środków na film). A na wszelkie pytania szefów odnośnie Imperium odpowiadał: "Niech was to nie obchodzi".

Zamieszanie ze scenariuszem i reżyserem

Lucas pamiętał, jak długo i ciężko szło mu pisanie scenariusza do Nowej nadziei. Postanowił więc, że napisze scenariusz, a potem zleci jego opracowanie jakiemuś profesjonaliście. Zdecydował się na Leigh Brackett. Spotkał się z nią, wyjaśnił mniej-więcej fabułę i przekazał najróżniejsze notatki. W marcu 1978 roku Leigh przekazała George'owi pierwszą wersję scenariusza. Niestety, to była jej ostatnia, gdyż tydzień później umarła na raka.

Lucas był w kropce. Miał scenariusz wymagający dalszej pracy, a produkcja filmu miała się niedługo rozpocząć. Zaczął więc sam nad nim pracować. Dopiero pięć miesięcy później, w sierpniu 1975, spotkał się z Lawrence Kasdanem, który właśnie oddawał scenariusz Poszukiwaczy zaginionej Arki. Namówił go, by dokończył pracę Leigh i jego. Czy nie uważasz, że powinieneś najpierw choć raz przeczytać "Poszukiwaczy..."? - zapytał wtedy Kasdan. "Jeśli mi się nie spodoba, zadzwonię do ciebie i zapomnimy o całej sprawie" - odparł żartobliwie Lucas.

Kolejnym problemem było znalezienie odpowiedniego reżysera. Lucas nie chciał reżyserować, gdyż miał za dużo na głowie - musiał kontrolować całą produkcję, zdobyć pieniądze, prowadzić LucasFilm i ILM, które to firmy przecież sam założył. Ponadto chciał zostawić swoim asystentom takie rzeczy jak dogadywanie się z niektórymi aktorami i członkami załogi, gdyż kosztowało go to za dużo nerwów. Dostał od Gary'ego Kurtza listę z nazwiskami ponad 100 reżyserów, którą skrócił do 20 (nawet nie oglądając ich filmów). W końcu zdecydował się na Irvina Kershnera, który był jego wykładowcą na Uniwersytecie Południowej Karoliny. W rozmowie z nim ostrzegł, że to będzie najtrudniejszy projekt w jego karierze. Kershner początkowo nie chciał przyjąć propozycji. Stwierdził że Imperium nigdy nie dorówna pierwszym Gwiezdnym wojnom ^[1], poza tym bał się o niewystarczająco dużo swobody twórczej. Jednak gdy powiedział o spotkaniu i odrzuceniu oferty swojemu agentowi, ten spytał się go czy oszalał i nakazał mu natychmiast przyjąć propozycję. Następnie wyjechał do Londynu, by tam rozpocząć produkcję wstępną.

Następnie zaczęto kompletować zespół. W dużej części składał się on z osób, które pracowały nad pierwszymi Gwiezdnymi wojnami - Robert Watts (współproducent), Norman Reynolds (projektant produkcji), Stuart Freeborn (charakteryzator), John Mollo (projektant kostiumów), Ralph McQuarrie (ilustrator), Paul Hirsch (montażysta) i John Williams (kompozytor). Lucas postanowił dać drugą szansę Gary'emu Kurtzowi, z którym miał pewne sprzeczki podczas kręcenia Nowej nadziei.

W międzyczasie znów wynikły problemy związane ze scenariuszem. Po pierwsze, George upierał się, by ominąć prezentowanie kluczowych elementów z pierwszych Gwiezdnych wojen i od razu rozwinąć akcję, argumentując to tym, że Imperium kontratakuje to druga część trylogii, a nie wymyślony na szybko ciąg dalszy. Wiązało się to z pewnym niebezpieczeństwem, gdyż widzowie którzy nie widzieli Nowej nadziei mogliby być mocno zdezorientowani, jednak Kasdan przystał na to. Rozmawiając z Lucasem robił wiele notatek, które następnie zabrał ze sobą do Los Angeles, by tam kontynuować pracę. George chciał, by Imperium miało trzy akty, każdy o długości mniej więcej 35 minut. Scenariusz miał być krótki, treściwy i składać się z nie więcej niż 105 stron. W końcu Lawrence Kasdan powrócił i zaprezentował pierwsze 25 stron, jednak Lucas, Kershner i Kurtz po prostu je podarli, a ten pierwszy dodał: "Nie, to nie jest to czego chcę". Kasdan szybko spostrzegł, że George zaniedbywał emocjonalne treści sceny na rzecz akcji, zbyt szybko przechodząc od jednej sceny do kolejnej. Dodatkowo główne problemy, jakie występowały pomiędzy bohaterami, nie znalazły swojego rozwiązania, które postanowiono przenieść do części trzeciej. To właśnie te kwestie wywoływały najżarliwsze dyskusje.

Na szczęście dla Lucasa, z obsady nie wypadł żaden z głównych aktorów. Całej trójce - Markowi Hamillowi, Carrie Fisher i Harrisonowi Fordowi Lucas zaoferował wysokie gaże oraz procenty z wpływów. Nie musiał tego robić, gdyż wszyscy mieli podpisane umowy na dwie kolejne części Gwiezdnych wojen. Powrócił także Alec Guinness, mimo tego, że jego postać Obi-Wana Kenobiego zginęła w Nowej nadziei. Wynikł pewien problem, albowiem Guinness zapadł na infekcję oczu, która mogła spowodować ślepotę. Mimo że lekarze zabronili mu pracy przy reflektorach, Alec zgodził się zagrać w kilku scenach kręconych na blue boxie (które potem specjaliści z ILM mogli wykorzystać jak tylko chcieli).

Tymczasem Kershner pracował. Wraz z artystami z LucasFilm rozrysował praktycznie cały film, co pomogło mu w wyczuciu rytmu i atmosfery. Po sześciu miesiącach ciężkiej pracy wraz z projektantami stworzyli książkę o grubości 40 centymetrów, która zawierała wszystkie możliwe szkice koncepcyjne, plany makiet itp.

Mimo to reżyser nie był zadowolony. Jako że wiele ujęć było kręconych z użyciem efektów specjalnych, odbierało mu to swobodę twórczą. Kamery często musiały być w określonym dużo wcześniej miejscu i nie było mowy o jakichkolwiek zmianach, których potrzebę Kershner sobie uświadamiał.

Norwegia

Hardangerjøkulen

Pierwszą lokacją do zdjęć miał być bezdrzewny lodowiec, imitujący powierzchnię mroźnej planety Hoth. Poszukiwania trwały długo - przejechano wzdłuż i wszerz Kanadę, Alaskę i Skandynawię. Co prawda znaleziono piękne miejsca, jednak były one zbyt daleko od cywilizacji, by brać je pod uwagę. W końcu jeden z pracowników Foxa poinformował LucasFilm o mieścinie zwanej Finse, w Norwegii. Okazało się, że była idealna, znajdowała się niedaleko lodowca zwanego Hardangerjøkulen.

Probot.

Zdjęcia do Imperium kontratakuje rozpoczęto 5 marca 1979 roku w Finse. Była to malutka miejscowość 1240 metrów nad poziomem morza, ostatnia stacja kolejowa na północy kraju, na dodatek poza granicą zadrzewienia. Oprócz stacji znajdował się tam tylko hotel. "Producent, kierownik artystyczny i ja przyjrzeliśmy się Finse dokładnie. Było idealne. Miało nawet stację kolejową, oddaloną tylko o pół godziny drogi od lodowca. Zajęliśmy cały hotel i kilka budynków kolei. To była trudna logistycznie praca, ale i tak lepsza od budowania nowego obozu gdzieś w Arktyce" - wspomina Gary Kurtz.

Kershner i Lucas.

Wkrótce zaczęły się pierwsze kłopoty. Pech chciał, że zima 1978/79 była najsroższą zimą Europy północnej od pięćdziesięciu lat. Duże problemy z dotarciem na plan miał Harrison Ford - najpierw przyleciał z Londynu do Oslo, z Oslo dotarł do Geilo (duży ośrodek narciarski), gdzie jego pociąg zatrzymała lawina. Wtedy LucasFilm zawiadomiło kolej, by wysadzono aktora z pociągu i przyjechała po niego taksówka. W końcu dotarli do Ustaoset, 23 mile od Finse, gdzie na Forda czekał już śniegołaz, którym dotarł bezpiecznie do Finse.

Warunki pogodowe były strasznie. Doszło do tego, że burza śnieżna i lawiny odcięły cały zespół filmowy na dziesięć dni od świata. Podczas samego kręcenia nawet lokalni przewodnicy obawiali się, że nie będą mogli znaleźć drogi powrotnej do obozu i zawsze nalegali na to, by kończyć zdjęcia w miarę wcześnie.

Kręcenie sceny z tauntaunem.

Droga na plan zajmowała około godzinę. Często znienacka atakowała ich zamieć. Temperatura spadała do 15-20 stopni poniżej zera. Sprzęt smarowano specjalnymi olejami, by mróz nie wyrządził szkód. Ekipa musiała też bardzo uważać na taśmę filmową, gdyż w takich warunkach łatwo się rwała i wiele materiałów mogło bardzo szybko przepaść.

Przygotowania do zdjęć bitwy o Hoth.

Operatorzy kamer pracowali czasem wręcz na oślep - często nie wiedzieli, czy ujęcie które właśnie nakręcili było ostre, lub czy w ogóle zostało zarejestrowane na taśmie. Śnieg stwarzał ogromne problemy - nie można było kręcić ujęć dłuższych niż 20-30 sekund, gdyż po upływie tego czasu soczewki kamer pokrywały się śniegiem i nie było nic widać. Był też przypadek, kiedy to ktoś operował kamerą podczas dużego mrozu bez rękawic, w wyniku czego trzeba było odcinać jego palce od metalu żyletką. Innego dnia Kershner chciał wyjść z hotelu, jednak śnieg przysypał i zablokował drzwi. Postanowił więc, że cała ekipa wraz ze sprzętem zostanie w holu i będzie kręcić przez okno, a na zewnątrz wyjdzie tylko Mark Hamill, by odegrać scenę ucieczki przez wampą.

W końcu zespół opuścił Norwegię i skierował się do Londynu. Produkcja Imperium kontratakuje zaczęła się źle, gdyż nakręcono zaledwie połowę z zaplanowanego materiału - zresztą sam Kershner nie wiedział, ile tego dokładnie jest i ile należy potem dokręcić w studio.

Praca w studio

Tydzień po powrocie z Norwegii rozpoczęto zdjęcia w studiu filmowym Elstree, niedaleko Londynu. Zajęły one w sumie 4 miesiące, nakręcono 250 scen w 64 dekoracjach.

Obawy Kershnera co do niewystarczającej swobody twórczej sprawdziły się. Nie mógł on nic zmieniać w scenach i ujęciach, w które ILM wstawiało później efekty specjalne. Kręcono za pomocą ciężkich kamer Vistavision, które trzeba było przymocowywać do podłogi i ustawiać pod ściśle określonym kątem. Reżyser jednak nie dał za wygraną.

Tymczasem Lucas poleciał do San Rafael (koło San Francisco), gdzie znajdowała się nowa siedziba LucasFilm i ILM. Przeprowadzka ILM z Los Angeles do Londynu trochę się opóźniła. Określono termin, kiedy to pierwsze efekty miały zostać wysłane z ILM do Londynu, jednak został on przekroczony - wtedy ILM dopiero urządzało się w nowych pomieszczeniach. George Lucas nadzorował pracę firmy przez całe, mordercze 5 miesięcy. ILM musiało wyprodukować 605 ujęć z efektami specjalnymi, czyli prawie dwa razy więcej niż w Nowej nadziei. Zespół pracował intensywnie przez dwie zmiany. Sam Lucas również całe dnie siedział w firmie.

Dla Kershnera natomiast największym problemem był Yoda. Mechaniczna kukła była jak dotąd najbardziej skomplikowaną ze wszystkich. Obsługiwało ją czterech ludzi. Frank Oz użyczył postaci głosu i koordynował działania osób obsługujących lalkę. Wszystko trwało bardzo długo. Aby nakręcic dwa wiersze dialogu, ekipa potrzebowała od 3 do 4 godzin. Minęło 10 dni i prace nie posuwały się zbytnio do przodu. Scenografię Dagobah musiano wybudować półtora metra nad ziemią, po to, by ukryć w podłodze mechaniczne części lalki. Na planie było bardzo głośno - Frank Oz wraz z reżyserem stał za monitorem i oglądał Yodę, jednocześnie wypowiadając kwestie mistrza Jedi (przekazywane przez mikrofon do kukły), podczas gdy Kershner instruował ekipę. W końcu sam Mark Hamill, grający Luke'a, nie mógł nic usłyszeć, więc wręczono mu aparat słuchowy, aby mógł zrozumieć przynajmniej słowa Yody. Animatronika, czyli sterowanie kukłami za pomocą urządzeń elektronicznych, często zawodziła. Kershnerowi w ogóle nie podobał się pomysł małego, zielonego mistrza Jedi: "Wszystko w nim było oszustwem. Każde ujęcie, każdy ruch, wszystko robiliśmy przy pomocy kamer video, monitorów, mikrofonów, czterech osób obsługujących lalkę - to było jedno wielkie nieszczęście" - opowiada.

W końcu - co było nieuniknione - nastąpił pierwszy konflikt pomiędzy Lucasem a Kershnerem. Już wcześniej George dowiadywał się podczas telekonferencji z Londynem, że Kershner przerabiał sceny, które wcześniej były już dokładnie obmyślone i rozrysowane. Zaś zaplanowanie całej sceny od nowa i wypróbowanie jej z aktorami zawsze zajmowało sporo czasu. Oprócz tego Irvin zmieniał niekiedy dialogi, pozwalając aktorom nawet improwizować. W końcu, w marcu 1979 roku, Lucas wraz z Kasdanem przybyli do Londynu i po cichu zaczęli podglądać pracę Kershnera. Oboje osłupieli. Nic nie mówiłem, George też. Stałem i musiałem przyglądać się, jak robiono ujęcia, potwornie mnie denerwowało, że były do tego stopnia zmieniane - wspomina Kasdan.

Lucas powstrzymał się od kłótni ze swym byłym wykładowcą. Pojawiał się jednak w Londynie częściej. Poprosił Kershnera, by razem z nim przejrzał cały dotychczas nakręcony materiał filmowy, bo w przeciwnym razie nie ukończą filmu. Nagle zmarł John Barry, który był odpowiedzialny za drugi zespół kamer. Wszystkim bardzo brakowało jego umiejętności.

W tym momencie trzeba było już montowac dostępny materiał. Paul Hirsch przesiedział 60 godzin i zmontował wszystko. Gdy Lucas zobaczył efekty, był przerażony - film był chaotyczny, nie trzymał się kupy. Postanowił więc samemu zasiąsc do stołu montażowego i sprawowac kontrolę nad drugą połową zdjęc. Rozumiał Kershnera i to co chciał osiągnąc, jednak to on za wszystko płacił i nie mógł sobie pozwolic na ekscesy.

Nowy montaż był jeszcze gorszy, niż poprzedni. Wtedy to Lucas nie wytrzymał i zaczął krzyczeć na Kershnera. Presja finansowa, która na nim ciążyła, stała się przyczyną jego załamania. Imperium kontratakuje kosztowało go 100 tysięcy dolarów dziennie. Lucas wziął kredyt z Bank of America w Hollywood w wysokości 15 mln dolarów, mimo to że budżet - jeszcze zanim zaczęły się zdjęcia - wzrósł do 18,5 mln. Kilka tygodni po Norwegii budżet wynosił już 22 miliony dolarów. George Lucas chciał pożyczyć od banku kolejne 6 mln. Gdy spotkał się z odmową, powiedział, że film nakręcono dopiero do połowy, na co otrzymał odpowiedź: Bardzo nam przykro.

Wycięte sceny

Edycja specjalna

Zmiany

W Edycji Specjalnej Imperium kontratakuje nie było tak znaczących zmian, jak w Nowej nadziei. Odrestaurowano dwudziestoletni oryginalny negatyw, odświeżono wygląd wszystkich scen, a przy niektórych został wręcz ponownie wykonany compositing. Zmieszczono kilka nowych ujęć, a w niektórych starszych dodano nowe elementy dzięki grafice komputerowej 3D. Tym sposobem Lucas chciał sprawić, by Imperium kontratakuje nie odbiegało jakościowo od współczesnych filmów.

Oto lista najważniejszych zmian:

• Miasto w Chmurach - dodano nowe ujęcie, wygenerowane całkowicie komputerowo, w którym kamera podąża za chmurnym wozem, lawirującym pomiędzy wieżami metropolii. Kolejne nowe ujęcie następuje zaraz po tym jak Lando ogłasza, że Imperium przejęło Miasto w Chmurach - przenosimy się wtedy na zewnątrz kompleksu, gdzie widzimy mieszkańców słuchających obwieszczenia. Ujęcie to zostało złożone z nakręconych w studio aktorów i wizerunku Miasta o zmierzchu. Oprócz tego w wielu innych ujęciach dodano na ścianach okna i inne elementy, sprawiając, że architektura Miasta w Chmurach stała się o wiele bardziej przestrzenna i pełna światła.

Nowe ujęcie - chmurny wóz (1).

Nowe ujęcie - chmurny wóz (2).

Ujęcie na zewnątrz.

• Wampa - oryginalna scena z wampą zawierała w sobie jedynie kilka ujęć samego śnieżnego potwora. Postanowiono nakręcić niektóre z nich na nowo, gdyż George Lucas chciał, by scena miała w sobie więcej napięcia - pokazać, że wampa w rzeczywistości jest tak straszna, jak to sobie kiedyś wyobraził.

Nowe ujęcie wampy.

Kolejne.

Trzecie.

Wydania DVD

Wydanie DVD Oryginalnej Trylogii.

Imperium kontratakuje zostało wydane na DVD dwukrotnie - pierwszy raz w zestawie z Nową nadzieją i Powrotem Jedi oraz płytą dodatkową (materiały bonusowe), drugi raz natomiast - również w zestawie z IV i VI częścią, z tym, że zarówno w wersji oryginalnej (niezmienionej, z roku 1980) jak i w wersji DVD.

Wydanie pierwsze (2004)

4-dyskowe wydanie zawiera wszystkie trzy klasyczne filmy plus dysk bonusowy z ponad czterema godzinami dodatków odświeżone i poddane obróbce cyfrowej z nową ścieżką dźwiękową 5.1 Surround EX. Dystrybutorem jest Imperial Entertainment Home Video. Premiera - 21 września 2004.

Opis dystrybutora:

Polskie okładki.

Nadeszły mroczne czasy dla Rebelii. Po niszczycielskim ataku na bazę na zimowej planecie Hoth, ścigani przez Imperium Rebelianci rozdzielają się. Luke Skywalker rusza na poszukiwania tajemniczego Mistrza Jedi – Yody na bagnistej planecie Dagobah. W tym czasie Han Solo i Księżniczka Leia wymykają się gwiezdnej flocie Imperium i trafiają do Bespin - pięknego Miasta w Chmurach. Starając się przeciągnąć Luke’a na ciemną stronę, Darth Vader zapędza go w pułapkę. Podczas pojedynku na miecze świetlne z Lordem Sithem Luke poznaje straszliwą prawdę o swym dziedzictwie.

• Czas trwania: 124 min.

• Format obrazu: 16x9 LB - 2.35:1

• Język: angielski 5.1 EX, angielski 2.0 surround, komentarze: angielski 2.0 surround

• Napisy: angielski, bułgarski, chorwacki, czeski, grecki, hebrajski, węgierski, portugalski, islandzki, polski, turecki

• DODATKI:
  • Dostęp do wybranych scen
  • Komentarze audio twórców i aktorów
  • Dostęp do ekskluzywnych stron (wymagany DVD-ROM)

Wydanie drugie (2006)

Wydanie drugie Imperium kontratakuje na DVD miało swą premierę 20 listopada 2006. Oprócz płyty z odświeżonym cyfrowo filmem, którego specyfikacje są takie same jak w wersji z 2004 roku, wydanie to ma drugą płytę, na której zamieszczono film w oryginalnej wersji z 1977 roku.

Zmiany

Podobnie jak w przypadku Edycji Specjalnej, tak i w tej wersji filmów poczyniono kilka zmian.

Muzyka filmowa

Muzykę do filmu po raz kolejny stworzył John Williams. Niewątpliwie najsłynniejszym motywem przewodnim filmu jest Marsz Imperialny (ang. Imperial March, znany też pod nazwą Darth Vader's Theme), który stał się jednym z najbardziej rozpoznawanych utworów filmowych na świecie. Muzyka została nagrana przez Londyńską Orkiestrę Symfoniczną. Innymi wiodącymi motywami muzycznymi są Han Solo and the Princess oraz Yoda's Theme.

Soundtracki

Istnieją trzy wersje soundtracków do Imperium kontratakuje: z roku 1994 (w zbiorczym wydaniu soundtracków z oryginalnej trylogii), z roku 1997 (z okazji wejścia do kin edycji specjalnej) i z roku 2004 (z okazji wydania DVD filmów). Zobacz więcej w osobnych artykułach.

Wersja z roku 1997

Wersja z roku 2004

Antologia - Oryginalna Trylogia

Plakaty

Oryginalne

Wersje polskie

Polska wersja plakatu

Polski plakat promujący Imperium kontratakuje.

• Data produkcji: 1982
• Format: 97 x 66,5 cm
• Ilustracja: twarz i cyfry odliczania do startu (?) (oryginalna ilustracja polska)
• Autor: Jakub Erol
• Info: błąd w druku (Irvin Wershner)

Adaptacja książkowa

W Polsce adaptacja książkowa Imperium kontratakuje ukazała się aż w trzech wersjach - jako klubówka, nakładem wydawnictwa InterArt i nakładem Amberu.

Okładka Imperium kontratakuje - klubówka

Okładka Imperium kontratakuje - InterArt

Imperium kontratakuje - Amber

Okładka innego wydania Imperium kontratakuje - Amber

W 2004 wyszła także adaptacja młodzieżowa Imperium kontratakuje, napisana przez Rydera Windhama i wydana przez Scholastic.

Adaptacja radiowa

Adaptację radiową stworzył Brian Daley, a wyprodukowało i wyemitowało ją National Public Radio w 1980 roku.

Komiks

Adaptacja komiksowa filmu została wykonana przez wydawnictwo Marvel i wchodzi w skład serii Star Wars Marvel. Wydana została w sześciu częściach - numery 39, 40, 41, 42, 43 i 44. Scenariusz Archie Goodwin, rysunki Al Williamson.

Wersja mangowa została stworzona przez Toshikiego Kudo i miała swoją premierę w 1998 roku w Japonii i w 1999 w USA.